مشکلات هویتی، رنج مضاعف دانش‌آموزان مهاجر
حق تحصیل در مدارس دولتی برای مهاجران افغانستانی با چالش‌های زیادی رو به رو بوده، اما به نظر می‌رسد این راه پر از فراز و نشیب بعد از گذشت چندین سال تلاش هموار شده است و اقداماتی از سوی مسئولان و سازمان‌های مردم نهاد صنفی در این راستا صورت گرفته که مهم‌ترین آنها رایگان شدن تحصیل برای این مهاجران و سهولت در ورود این دانش‌آموزان به مدارس دولتی است.
همچنین در این مورد، معاون مرکز امور بین‌الملل و مدارس خارج از کشور گفته است که، دانش‌آموزان اتباعی که سال‌های گذشته در مدارس ثبت‌نام شده‌اند امسال نیز ثبت‌نام خواهند شد و مدارس موظفند از آنها به روال سابق برای سال تحصیلی
۹۷ ـ ۹۶ ثبت‌نام کنند.
علی حسینی، همچنین پیش‌بینی کرده است که مشکلی برای اتباع جدیدالورود از این جهت وجود نداشته باشد و از دانش‌آموزان اتباع که عمده آنها افغانستانی هستند، ثبت‌نام داشته باشند.
او همچنین به تغییرات شیوه‌نامه ثبت‌نام این دانش‌آموزان اشاره کرده و افزوده است: شیوه نامه ثبت‌نام این دانش‌آموزان در سال تحصیلی ۹۷ ـ ۹۶ با تغییرات چندانی همراه نخواهد بود، سال‌های گذشته در بحث ثبت‌نام این دانش‌آموزان چند تغییر اساسی داشتیم که در این شیوه نامه اعمال شده است.
به گفته حسینی، دانش‌آموزان افغانستانی در ۲۵ هزار مدرسه کشور تحصیل می‌کنند، هم‌اکنون ۳۹۸ هزار دانش‌آموز اتباع خارجی در مدارس ایران حضور دارند که اغلب آنها افغانستانی هستند. همچنین دانش‌آموزان افغانستانی که کارت اقامت ندارند باید به دفاتر کفالت وزارت کشور مراجعه کرده و کارت هویت را دریافت و برای ثبت‌نام به آموزش‌وپرورش ارائه دهند.
دوسال پیش فرمان رهبر معظم انقلاب مبنی بر ایجاد فرصت تحصیل برای تمام دانش‌آموزان افغانستانی حتی آنها که دارای مدارک هویتی و اقامتی نیستند، صادر شد همچنین سال گذشته طبق مصوبه هیات وزیران ثبت‌نام دانش‌آموزان افغانستانی در مدارس کشور رایگان اعلام شد.
در دستورالعمل ثبت‌نام برای ثبت‌نام دانش‌آموزان اتباع خارجی در سال تحصیلی ۹۷ ــ ۹۶ آمده است: در این رابطه باید براساس شیوه‌نامه ۲۳ تیر سال ۱۳۹۵ اقدام شود و هر گونه تغییر و اصلاح از سوی مرکز امور بین‌الملل و مدارس خارج از کشور اعلام می‌شود.
ورود ۴۵ هزار دانش‌آموز افغانستانی به مدارس دولتی
نادر موسوی، مسئول خانه کوک افغانستان در ایران و سردبیر ماهنامه کودکان آفتاب، با اشاره به ورود ۴۵هزار دانش‌آموز مهاجر افغانستانی به «همبستگی» می‌گوید: بعد از فرمان رهبری اوضاع این دانش‌آموزان خیلی بهتر از قبل شد و طبق آمار حدود ۴۵ هزار دانش‌آموز مهاجر افغانستانی وارد مدارس دولتی شدند.
او در ادامه به این نکته اشاره می‌کند که این دانش‌آموزان برای ورود به مدرسه هنوز هم با مشکلات زیادی رو به رو هستند که تعداد قابل توجهی از آنها حل شده است.
به گفته او، عمده مشکلات این بچه‌ها این بود که از سنی که باید وارد مدرسه می‌شدند گذشته بود. گروهی از بچه‌ها هم تا بعد از آن فرصت توانسته بودند برگه اقامت را بگیرند و بنابراین از مدرسه رفتن بازمانده بودند. مشکل دیگر این بود که این مهاجرین در مناطق پرتراکم جمعیتی زندگی می‌کنند. بنابراین جمعیت کلاس‌ها بالا است و حتی مدارسی وجود دارد که با دو شیفت هنوز هم جا ندارند و نمی‌توانند پذیرای این دانش‌آموزان باشند. بنابراین به دلیل تراکم جمعیت و نبود جای خالی این دانش‌آموزان از رفتن به مدرسه باز می‌مانند. البته این مشکل به سیستم آموزش و پرورش یا مدارس مربوط نمی‌شود و این مناطق ظرفیت پذیرش این همه دانش‌آموز را ندارد.
روند طولانی شناسایی مهاجرین مهم‌ترین عامل بازماندن از تحصیل
نادر موسوی با اشاره به اینکه خودش مدرسه‌ای مخصوص مهاجران افغانستانی دارد، اضافه می‌کند: من در مدرسه خودم که مخصوص دانش‌آموزان افغانستانی است ۳۵۰ دانش‌آموز داشتم اما خوشبختانه بعد از فرمان رهبری ۱۴۰ نفر از این دانش‌آموزان به مدارس دولتی رفتند و در آن جا مشغول به تحصیل شدند. البته تعدادی از دانش‌آموزان احساس می‌کنند کنار هم وطنان خود آرامش بیشتری دارند و به همین علت حتی اگر مدارک کافی برای رفتن به مدارس دولتی را داشته باشند در همین مدارس می‌مانند.
موسوی همچنین به پروسه طولانی احراز هویت مهاجران به عنوان یکی از عوامل بازماندن‌شان از تحصیل اشاره کرده و توضیح می‌دهد: علاوه براین، مشکل دیگری که پیش روی دانش‌آموز مهاجر قرار می‌گیرد این است که شناسایی و فراهم شدن مدارک لازم کمی پروسه طولانی دارد. بنابراین خانواده‌ها وقتی در این پروسه طولانی شناسایی قرار می‌گرفتند اغلب میان راه منصرف می‌شدند و ترجیح می‌دادند فرزندان‌شان در همان مدارسی که مربوط به کودکان بی‌سرپرست و خیابان بود تحصیل کنند. اما این مدارس که عموما توسط سازمان‌های مردم نهاد تاسیس شده‌اند نمی‌توانند نیازهای تحصیلی افراد را برطرف کنند و از نظر تحصیلی در سطح پایینی قرار دارند. بنابراین زمانی که بجث مدارک یک دانش‌آموز حل می‌شود و می‌تواند وارد مدرسه دولتی شود از نظر سطح درسی به مشکل بر خواهد خورد. مثلا دانش‌آموزی که مدرک پنجم دبستان در این مدارس و مراکز آموزشی را دارد اطلاعاتش در حد یک دانش‌آموز سوم دبستان است و بنابراین با افت تحصیلی مواجه شده و حتی نمی‌توانند وارد مدارس عادی شوند. البته این را نمی‌توان به عنوان مشکل این مدارس عنوان کرد، زیرا مراکزی که برای بچه‌های کار و خیابان در نظر گرفته شده‌اند ماهیتا نباید از نظر تحصیلی در سطح بالایی قرار داشته باشند، این ضعف به همان پروسه طولانی شناسایی مدارک مربوط می‌شود. مشکل دیگر این است که مهاجرت افغانستانی‌ها به ایران به صورت سیال است و همین موضوع باعث می‌شود تعداد زیادی از آنها در آن بازه زمانی که آموزش و پرورش در نظر گرفته است به ایران نیامده باشند و نتوانند کارهایشان را انجام دهند، به این ترتیب دانش‌آموز یک سال از تحصیل عقب می‌افتد و با سن بالا هم نمی‌تواند وارد مدرسه عادی شود.
دولت یازدهم دغدغه تحصیل مهاجران را داشت
مسئول خانه کودکان افغانستان در ایران، با اشاره به تلاش‌های دولت یازدهم برای ورود دانش‌آموزان به مدارس دولتی مسئولان این دولت را برای تحصیل دانش‌آموزان دغدغه مند دانسته و ادامه می‌دهد: بعد از روی کار آمدن دولت یازدهم خیلی از مشکلات ناشی از ورود این دانش‌آموزان به مدارس دولتی کم شده است. مسئولان آموزش و پرورش با ما همکاری کردند و تلاششان برای اینکه دانش‌آموزمهاجر پشت در مدرسه نماند قابل لمس بود.
همچنین رویکرد دولت از همان ابتدا دید بازی نسبت به آموزش داشت و به این مسائل بیشتر از اینکه امنیتی نگاه کند آموزشی نگاه می‌کرد. فعالیت سازمان‌های مردم نهاد در این دولت با آزادی عمل بیشتری انجام شد و در واقع می‌توان گفت دولت اجازه داد این سازمان‌ها آزادانه فعالیت‌های حمایتی خود را انجام دهند.
او در ادامه به رایگان شدن تحصیل برای مهاجران اشاره کرده و اضافه می‌کند: گام بزرگ دیگر دولت این بود که ورود این دانش‌آموزان به مدارس دولتی کاملا رایگان شده است و همان حداقل پولی که دریافت می‌شد را هم یک سال است که دیگر دریافت نمی‌کنند. من به عنوان کسی که یک مرکز آموزشی دارم تجربه کرده ام که با دریافت سالی یک میلیون تومان از هر دانش‌آموز نمی‌توان حداقل امکانات آموزشی را هم برای آنها فراهم آورد. این اقدام دولت باعث شد که بچه‌ها فارغ از مشکلات مالی پدر و مادرشان وارد مدارس شوند.
دانش‌آموزان مهاجر؛ بیگانگان آشنای همیشگی
ورود دانش‌آموزان مهاجر به مدارس دولتی مشکلی بزرگ است اما مشکلاتی که در مدارس برای آنها از لحاظ هویتی ایجاد می‌شود رنج مضاعفی است که بر دوش آنها سال‌هاست سنگینی می‌کند.
موسوی در این مورد می‌گوید: یکی از مشکلاتی که برای مدرسه رفتن این بچه‌ها وجود دارد بعد از وارد شدن به مدارس است. این بچه‌ها باید در مدارس با آرامش آموزش ببینند تا به کشور خودشان برگردند. اما شرایطی که به لحاظ فرهنگی در مدارس وجود دارد به گونه‌ای است که این بچه‌ها نه جذب فرهنگ ایران می‌شوند و نه احساس می‌کنند می‌توانند در آینده فرد مفیدی برای جامعه خودشان باشند. در حالی که آموزش صحیح این دانش‌آموزان یک بازی برد، برد است. اگر این دانش‌آموزان در ایران بمانند می‌توانند با اعتماد به نفسی که دارند به مردم ایران در راهی که می‌توانند خدمت کنند و اگر هم به کشور خود برگردند یک همسایه خوب برای ایران هستند که خود را برای همیشه مدیون سیستم آموزشی ایران می‌دانند.
او درباره واکنش این دانش‌آموزان به برخورد دانش‌آموزان ایرانی می‌گوید: وقتی با این دانش‌آموزان حرف می‌زنیم از برخوردهایی که در محل کار می‌بینند راضی نیستند. هرچه سن بچه‌ها بالا می‌رود بیشتر می‌فهمند که جدا از افراد عادی هستند و در جامعه‌ای که زندگی می‌کنند، پذیرفته نشده‌اند.
در واقع مهم‌ترین مشکلی که دانش‌آموزان افغانستانی دارند مشکل هویتی است. آنها مدام این اعتراض می‌کنند که به دلیل ظاهر متفاوت یا لهجه‌شان مورد تمسخر قرار می‌گیرند و این مساله آنها را به شدت آزار می‌دهد.
او همچنین آموزش دانش‌آموزان ایرانی برای برخورد با مهاجران در کلاس‌های درسی را ضروری دانسته و اضافه می‌کند: پیشنهاد من این است که حداقل برای شروع روی این فرهنگ‌سازی درسی راجع به مهاجران در کتاب‌های درسی تدریس شود که در آن همدلی را تدریس کنند. ما مهاجران در ایران بیگانگان آشنا هستیم.
در عین حال که در جامعه همه ما را می‌شناسند اما هیچ وقت از خودشان نمی‌دانند و مثل یک بیگانه رفتار می‌کنند. علاوه بر این باید از سال‌های ابتدایی تحصیلی ذهنیت منفی که راجع به کودکان مهاجر وجود دارد اصلاح شود. البته این ذهنیت منفی غیرطبیعی نیست و به دلیل مشکلاتی که از طرف مهاجران گاهی به وجود آمده ایجاد شده است. اما در حال حاضر باید روی دوستی بچه‌های مهاجر و بچه‌های دیگر کار شود. ما در مدرسه خودمان از بچه‌های افغانستانی خواستیم که نامه‌هایی به بچه‌های ایرانی بنویسند، درصد زیادی از این نامه‌ها با تشکر از بچه‌های ایران شروع می‌شد. خیلی از بچه‌های ما نامه‌های‌شان پر از عشق و محبت بود و البته در کنار آن
گلایه‌هایی هم مطرح شده است.
http://hambasteginews.com/news/9603021016/
